Tekst Heleen Grimmius
Foto Bart Eijgenhuijsen/Hollandse Hoogte
Ze schreef boeken over het werk van de brandweer, ambulancepersoneel en een kinderziekenhuis. Nu, ter gelegenheid van het tienjarig bestaan van de DT&V, dook schrijfster Mariëtte Middelbeek in de wereld van terugkeer. In haar onlangs verschenen boek ‘De weg terug’, legde ze de gesprekken vast die ze voerde met medewerkers van de DT&V: “Regievoerders gaan door het vuur voor hun vreemdelingen.”
“Ik had me eerlijk gezegd nooit verdiept in de terugkeer van vreemdelingen”, vertelt Middelbeek. “Je weet dat niet iedereen in Nederland kan blijven, maar hoe mensen terugkeren en wie dat regelt? Daar had ik nooit bij stilgestaan. Toen ik door de DT&V benaderd werd, ben ik erin gedoken. Op internet vond ik vooral het beeld van een harde, koude organisatie, die het land wil schoonvegen. Maar toen ik met medewerkers van de DT&V sprak, bleek het tegenovergestelde waar.”
Wat kwam u tegen in die gesprekken?
“Vooral heel veel medewerkers die door het vuur gaan voor de toekomst van ‘hun’ vreemdelingen. Ik dacht dat het hele proces zou draaien om uitzetting, maar wat steeds terugkeerde was dat regievoerders iets willen betekenen voor mensen. Een regievoerder vertelde dat hij bezig was een bus te regelen, zodat een vreemdeling met dat busje in zijn thuisland een bestaan op kan bouwen. Terugkeer blijkt maatwerk, daar stond ik echt van te kijken.”
Regievoerders hebben met u gesproken over zaken die indruk op hen hebben gemaakt. Wat vond u van die verhalen?
“Er kwamen hele verschillende zaken voorbij. Sommige waren hartverscheurend, zoals het verhaal van een moeder met een baby, die terug moesten naar Benin. Deze moeder had hulp van de DT&V geweigerd, waardoor ze echt met lege handen stond. Dat vond ik een heftige zaak. Aan de andere kant was er ook het verhaal van de regievoerder die een criminele vreemdeling in zijn portefeuille had. Deze man zou in vrijheid worden gesteld na zijn gevangenisstraf, maar zou een gevaar voor de veiligheid in Nederland vormen. Met man en macht is toen gewerkt aan zijn uitzetting. En dan was er nog het verhaal van een meneer die in zijn land van herkomst computerles wilde geven. De regievoerder hielp hem met het verzamelen van een aantal tweedehandscomputers, die verscheept werden naar het betreffende land. Maar eenmaal aangekomen bleek dat er in het onherbergzame gebied waar hij vandaan kwam geen stroom was… Toch liet hij zich niet kisten, hij vertrok naar de stad en is daadwerkelijk computerles gaan geven. Het gaat goed met hem.”
Wat is u opgevallen aan het werk van de DT&V?
“Toen ik met dit boek begon, dacht ik dat iedereen gewoon terug kon naar zijn land. Inmiddels weet ik dat dat niet zo is. Of terugkeer mogelijk is, hangt van heel veel factoren af. De gesprekken hebben mij veel geleerd over het belang van diplomatieke relaties en hoe broos die zijn.”
Voor haar boek sprak Mariëtte Middelbeek met verschillende regievoerders van de DT&V. Een van hen is Peter de Koster:
“Het is leuk om je eigen verhaal terug te lezen. Mariëtte is er goed in geslaagd om onze input om te zetten in een mooi verhaal. Waarom ik meedeed? Ik denk dat mensen niet altijd een goed beeld van ons werk hebben. Het gaat ons er niet om dat we een vreemdeling uitzetten of een zak geld meegeven, we willen graag iemand helpen om een bestaan op te bouwen in zijn land van herkomst. Vaak willen mensen niet terugkeren omdat ze zich schamen voor hun familie. Ze durven niet met lege handen terug te komen. Ik ben altijd blij als we samen op zoek kunnen naar mogelijkheden.”
“De laatste jaren zie ik een verschuiving op gang komen in de maatschappij als het over terugkeer gaat. Werd dat vroeger vooral zielig gevonden, tegenwoordig hoor ik steeds meer mensen die begrijpen dat toelating niet zonder terugkeer kan: als we niemand meer zouden terugsturen, zou het met de toelating ook gauw ophouden. Zo durven organisaties die zich bezighouden met de opvang van illegalen ons nu ook te benaderen, daar ben ik trots op. We werken veel samen met organisaties die contacten hebben met partnerorganisaties in de thuislanden en we horen van hen geregeld positieve verhalen over terugkeerders, zoals het verhaal van de man die computerles geeft. Die verhalen trekken andere vreemdelingen over de streep om ook over hun eigen toekomst na te gaan denken. Want ook al ligt die toekomst niet in Nederland, wij helpen graag bij het opbouwen ervan.”
‘De weg terug’ van Mariëtte Middelbeek is verschenen bij uitgeverij Marmer en kost €17,99; isbn: 978946068 3725. Het boek is ook als e-book beschikbaar voor €12,99; isbn: 978946068 7839.
Winnen?
VreemdelingenVisie verloot vijf exemplaren van ‘De weg terug’. Stuur een mail naar de redactie om mee te doen.
