‘Mensenhandel gaat lijnrecht in tegen de rechten van de mens’

“Het is een enorme industrie”, zegt Napoleoni over de rol van mensensmokkelaars. “Er is een grote stroom van mensen die naar Europa wil en mensensmokkelaars voorzien in die behoefte. Nu het in Syrië zo instabiel is, is het duidelijk dat mensen daar weg willen. In het algemeen geldt dat hoe instabieler een regio is, hoe meer mensen er wegtrekken. Maar dat geldt niet alleen voor Syrië: op dit moment zijn er 66 miljoen mensen in Afrika die naar Europa willen. Slechts een klein deel van hen zal de overtocht uiteindelijk echt maken, maar die cijfers laten wel zien hoe groot de potentiële markt voor mensensmokkelaars is.”

Losgeld

Napoleoni onderzocht hoe mensenhandel een lucratieve bron van inkomsten kon worden voor jihadisten en IS. “Na 11 september 2001 ontdekte men dat er grof geld te verdienen viel met het ontvoeren van westerlingen. Meer nog dan met de handel in drugs”, vertelt ze. “Er werden miljoenen aan losgeld binnengehaald door het ontvoeren van militairen, artsen, journalisten en anderen. Nu er zoveel mensen op de vlucht zijn, maakt dat de markt alleen maar groter: wie door IS-gebied moet op zijn route naar Europa, moet daarvoor een bedrag betalen. Hoe meer mensen die route nemen, hoe meer geld er verdiend wordt. Dat mensen slecht behandeld worden door mensensmokkelaars maakt niet uit; alle inkomsten zijn welkom.

Uitbuiting

Warner ten Kate is als Officier van Justitie belast met mensensmokkel en -handel. Hij is niet verbaasd over Napoleoni’s stelling dat IS verdient aan de vluchtelingenstroom. “Dat zou heel goed kunnen. Wij hebben dat niet kunnen vaststellen, maar IS is een criminele organisatie en hun verdienmodel is daarop gebaseerd. Dat geldt niet alleen voor IS, ook de FARC in Colombia verdient bijvoorbeeld aan de cocaïnehandel.  We weten dat vluchtelingen twee- tot drieduizend euro betalen voor een overtocht met een gammel bootje over de Middellandse Zee. Dat geld betalen ze allemaal aan een smokkelaar.” Ten Kate werkt dagelijks aan de bestrijding van mensenhandel en -smokkel. “We zijn daar heel actief in”, vertelt hij. “We zien dat slachtoffers hoge prijzen moeten betalen voor hun reis naar Nederland, waarna die schuld natuurlijk moet worden afgelost. Soms wordt het geld voorafgaand aan de reis betaald, maar het gebeurt ook dat mensen eenmaal in Nederland een formulier moeten ondertekenen waarna ze aan het werk gaan en uitgebuit worden. Zo hebben we eerder dit jaar een groep Syriërs opgespoord die in een Amsterdamse wasserij werd uitgebuit.”

Resultaten

Mensensmokkel en -handel kent veel verschillende vormen, stelt Ten Kate. “Om dit effectief te bestrijden, werken de Nationale Politie, het Openbaar Ministerie, de IND, de Koninklijke Marechaussee  en de Inspectie SZW samen in het Expertisecentrum Mensenhandel en Mensensmokkel. En hoewel we nog elke dag bezig zijn met de bestrijding hiervan, zijn er ook al mooie resultaten geboekt. Alleen al in de eerste zes maanden van dit jaar zijn er 41 zaken voor de rechter gekomen, waarbij er 30 veroordelingen plaatsvonden. En in 2015 brachten we in totaal 86 zaken voor de rechter, waarbij er 64 straffen werden opgelegd. Overigens zouden die resultaten nog beter worden als opsporingsdiensten en officieren van justitie van diverse landen meer zouden samenwerken. Zo zouden we nog meer en grotere zaken voor de rechter kunnen brengen. We werken er nu met alle partijen aan om dat te realiseren. Mensenhandel is een misdaad tegen de persoonlijke vrijheid en gaat lijnrecht in tegen de rechten van de mens. Het gaat bovendien vaak hand in hand met andere vormen van criminaliteit. De bestrijding daarvan vraagt blijvend onze aandacht.”