‘Stel dat je dochter wordt thuisgebracht door een Nederlandse jongen…’

In Nederland meer vrijheid

In het leslokaal zitten zestien asielzoekers uit Arabische landen zoals Syrië, Iran, Jordanië en Jemen, mannen en vrouwen, ouderen en jongvolwassenen, en een Arabische tolk. De training gaat over de verschillen tussen de normen en waarden in Nederland en in hun land van herkomst. Met prikkelende stellingen stellen de trainers cultuurverschillen aan de kaak. “We hebben het over thema’s zoals seksuele vrijheid, een relatie met een Nederlander, drugs- en drankgebruik onder jongeren”, vertelt programmabegeleider Barbara Janssen na de training die zij samen met haar collega Anton Plug geeft. “Een groepsdiscussie is hiervoor ideaal omdat de deelnemers elkaar aan het denken zetten. Zo zei een deelnemer laatst: bij ons gaan veel dingen stiekem, maar het gebeurt wel degelijk. In Nederland is er meer vrijheid en praten mensen er met elkaar over, zoals ouders met hun kinderen.”

Dochter van 15

“Stel dat je dochter van 15 wordt thuisgebracht door een Nederlandse jongen. Ze roken een joint en geven elkaar een kus”, gooit Plug in de groep. Er ontstaat wat hilariteit in het leslokaal en de reacties die volgen, lopen uiteen. “Dat kan ik niet toestaan”, zegt een Iraanse vader van twee kleine kinderen resoluut. “Dat is in mijn samenleving niet toegestaan.” Een Syrische vrouw zegt: “Ik moet daar aan wennen, maar ik ga dat over een tijdje zeker accepteren.” Plug: “Veel van jullie hebben kleine kinderen en die krijgen veel mee van de Nederlandse cultuur, realiseren jullie je dat? Hoe jonger kinderen naar Nederland komen, hoe sneller zij ‘vernederlandsen’.”

Kinderen ‘vernederlandsen’ sneller

De omgang van ouders met hun kinderen is altijd onderwerp van gesprek, licht Janssen na de training toe. “Omdat kinderen snel wennen aan de Nederlandse cultuur leidt dat vaak tot problemen in een gezin. Een half jaar geleden zat er een man in de groep die zijn kinderen vanwege zijn Syrische cultuur van alles wilde verbieden. Een paar maanden later zei hij: “Ik zit in een proces en heb tijd nodig om me aan te passen. Ik realiseer me dat je je moet openstellen voor de Nederlandse normen en waarden, anders heb je hier niks te zoeken. Maar dat heeft wel tijd nodig.” Uit dit voorbeeld blijkt dat onze groepsdiscussie over normen en waarden effect heeft en iets in gang zet bij onze bewoners. Ik merk tijdens de discussies dat vrouwen vaak mondiger zijn, verder in het proces, waarschijnlijk omdat zij meer contact hebben met hun kinderen en zien hoe snel die zich aanpassen aan de Nederlandse cultuur.”

Integratie en zelfredzaamheid

“Asielzoekers hoeven echt niet al hun principes overboord te gooien”, zegt Merel Hollander, beleidsadviseur bij het COA. “Iedereen mag zijn zoals hij is, maar wel met respect voor de regels van het land waar je leeft. Moslimvrouwen kunnen ervoor kiezen om ook in Nederland mannen geen hand te geven, maar dan is het goed als ze Nederlanders uitleggen hoe dat zit.” De groepsdiscussie die azc Assen op eigen initiatief heeft ontwikkeld, is volgens Hollander erg nuttig. “Het is goed als asielzoekers het over de Nederlandse omgangsvormen hebben. Het vergroot de kansen op integratie en zelfredzaamheid in de samenleving, maar ook in het azc zelf waar ze met allerlei culturen bij elkaar wonen. Ook COA-breed zijn we een dergelijke training aan het ontwikkelen.”

Artikel 1 van de Grondwet

Hollander: “Natuurlijk besteden we bij het COA op alle azc’s aandacht aan de Nederlandse normen en waarden. Dat begint in het rechten- en plichtengesprek dat we met alle bewoners houden bij binnenkomst. Daarin besteden we veel aandacht aan artikel 1 van de Grondwet: discriminatie is in Nederland niet toegestaan. Ook in het programma ‘Wonen en leven op een COA-locatie’ hebben we het daarover. Statushouders krijgen bovendien lessen ‘Kennis van de Nederlandse maatschappij’. Maar tussen het rechten- en plichtengesprek bij het COA en de participatieverklaring die statushouders tekenen als ze in een gemeente gaan wonen, kunnen we meer doen. De groepsdiscussie van azc Assen is een mooi voorbeeld van de manier waarop asielzoekers zich nog beter voorbereiden op de Nederlandse samenleving.”