Toetsen of iedereen zich aan de regels houdt

Toetsen of iedereen zich wel netjes aan de regels houdt, ook nadat de IND een verblijfsvergunning heeft gegeven. Dat hoort volgens Michelle Verplanke, gewoon bij ‘een rechtvaardig toelatingsbeleid’. ‘Bijvoorbeeld of dat het bedrijf dat kennismigranten in dienst heeft, deze mensen ook voldoende uitbetaalt.’

Naast het opsporen en aanpakken van overtredingen is er ook steeds meer aandacht voor preventie. Dat betekent: regelmatig controleren, voorlichting geven en samenwerken met andere overheidsinstanties. Volgens Michelle is het aan de IND om niet alleen streng op te treden, maar ook te bevorderen dat iedereen zich aan de regels houdt. ‘We zetten steeds meer in op passende interventies met als doel een zo groot mogelijk effect te bereiken’, aldus Michelle Verplanke, manager bij Dienstverlening. 

Handhavings Informatie Knooppunt

Het Handhavings Informatie Knooppunt (HIK) bij DV is een belangrijke pijler onder de toezichts- en handhavingstaak. Dit is het punt binnen de IND waar fraudesignalen centraal verzameld, verwerkt en geanalyseerd worden. Deze signalen kunnen afkomstig zijn van IND’ers zelf en van buiten de IND, zoals van ketenpartners en van burgers (die ook wel ‘klikbrieven’ worden genoemd). Het team HIK bestaat uit twee clusters: het Informatie Knooppunt (IKP) en de Operationele Analyse (OA). Het IKP verzamelt en registreert de signalen. OA zoekt naar verbanden tussen fraudegegevens en maakt deze inzichtelijk. Het gaat hierbij meestal om complexe onderwerpen, vaak met de betrokkenheid van meerdere interne en externe partners uit het bestuurs- en strafrecht. Het HIK stuurt meldingen, als blijkt dat die kloppen en dat die van invloed kunnen zijn op de verblijfsvergunning, door naar een IND-collega. Ook kunnen andere instanties zoals de Koninklijke Marechaussee van signalen op de hoogte worden gebracht. Signalen hoeven niet direct gevolgen te hebben. Soms kan het voldoende zijn als de aanvrager extra informatie aanlevert. Maar het kan uiteindelijk wel betekenen dat een verblijfsvergunning wordt ingetrokken.

Bij de Klantgroep Handhaving van de directie RVN beoordeelt Thieo Lambers met zijn collega’s signalen die binnenkomen over veranderingen in de persoonlijke sfeer. Dan gaat het bijvoorbeeld om een verbroken relatie met een partner die naar Nederland is gekomen. De IND krijgt dan een melding binnen als iemand zich bij de gemeente uitschrijft uit de Basisregistratie persoonsgegevens (BRP) en niet meer op hetzelfde adres woont. Er kan dan worden onderzocht of iemand dan nog wel het recht heeft om in Nederland te blijven.

Schijnrelaties

Thieo en zijn collega’s doen ook onderzoek naar vermoedelijke schijnrelaties en vervalste financiële gegevens. ‘We krijgen bijvoorbeeld klikmeldingen van mensen die zeggen: dit is een schijnrelatie. En dan kun je onderzoek laten doen door de politie. Als je je partner naar Nederland wil halen, dan moet je inkomen hebben. Het komt voor dat mensen dat aantonen met een nepcontract. Dat zijn de belangrijke momenten dat je moet ingrijpen.’

Bij toezicht en handhaving gaat het natuurlijk over het voldoen aan de regels, maar daarbij speelt de menselijke maat de afgelopen jaren een steeds belangrijkere rol. Er wordt goed gekeken naar iemands situatie, zegt Thieo: ‘Iemand kan bijvoorbeeld al twintig jaar in Nederland zijn. Dan zijn er kinderen geboren of iemand heeft een baan. Dat kan allemaal invloed hebben op je beslissing. Je moet echt naar de mens achter het dossier kijken’.

Kwetsbaar

Soms krijgt Thieo een melding waarbij hij voelt dat iemand zijn leven niet helemaal op orde heeft. ‘Die is heel kwetsbaar. Dan wil je toch kijken of daar iets voor te regelen is. We proberen hen dan te helpen door hen bijvoorbeeld door sturen naar het Maatwerkloket, een IND dienstverlening die hulp biedt. We liggen ook niet achter elke boom om aanvragers te betrappen maar als mensen echt de boel flessen dan wordt daar natuurlijk wel tegen opgetreden.’ 

Bij de directie Dienstverlening richt toezicht en handhaving zich onder meer op de ruim 10 duizend erkend referenten. Dat zijn bijvoorbeeld bedrijven en onderwijsinstellingen die, na een procedure bij de IND, verblijfsvergunningen mogen aanvragen voor kennismigranten of studenten. ‘Wij zien de erkend referent als een betrouwbare samenwerkingspartner, maar controleren achteraf wel of ze zich aan een aantal plichten houden’, vertelt Michelle. 

Maatregelen

Als blijkt dat er toch iets mis is, dan kan de IND maatregelen nemen. ‘Vaak volgt er eerst een schriftelijke controle. Als het nodig is, gaat een toezichtsteam bij een bedrijf op bezoek. Voor zo’n bezoek worden stukken opgevraagd en gaat het team in gesprek met het bedrijf over naleving van de verplichtingen. We zien dat er veel ‘gewoon’ fout gaat, zonder kwade opzet, door een slechte overdracht bijvoorbeeld aan de nieuwe HR medewerker. Maar we zien natuurlijk ook wel eens dat er meer aan de hand is. Denk aan buitenlandse werknemers die onderbetaald worden. Bij deze kwesties trekken we vaak met de arbeidsinspectie op. De inspectie doet veel onderzoek naar misstanden.’ De IND kan een waarschuwing geven of, in ernstige gevallen, een schorsing opleggen of het ‘erkend referentschap’ intrekken.

Naast gerichte controles, zetten we ook steeds meer in op preventie, zegt Michelle. ‘Met informatiebijeenkomsten, betere digitale ondersteuning, voorlichting en goed contact met de erkend referenten, willen we bedrijven helpen. Referenten gaan dan minder vaak in de fout en zo bereiken we het uiteindelijke doel: dat iedereen zich netjes aan de regels houdt.’