Voorzitter Taskforce Dwangsommen: ‘We staan voor een flinke uitdaging’

Mevrouw Roelofs, u bent naast voorzitter van de Taskforce Dwangsommen ook plaatsvervangend hoofddirecteur bij de IND. Hoe is dat?

“Op dit moment besteed ik veel tijd aan de Taskforce, mijn primaire taak, maar tevens wil ik me inwerken over de volle breedte van de IND. Als plaatsvervangend hoofddirecteur moet ik Aly van Berckel immers op elk gebied kunnen vervangen en ondersteunen. Mijn focus zal vooral op asiel komen te liggen, zoals  de vernieuwing van het asielproces en hoe we hier in de toekomst mee omgaan. Maar ondanks dat de focus op asiel ligt, zal ik ook veel samenwerken met andere directies, afdelingen en partners.”

De IND moet dwangsommen aan vreemdelingen betalen als een beslissing te lang op zich laat wachten. Kunt u uitleggen hoe dat in elkaar zit?

“Voor het beslissen op een aanvraag voor een verblijfsvergunning geldt een wettelijke termijn. Als die termijn wordt overschreden, moet de IND –net als elke andere overheidsorganisatie- een dwangsom betalen. Dat gaat overigens niet automatisch: de vreemdeling moet daarvoor eerst naar de rechter. De rechter kan de IND vervolgens het betalen van een dwangsom opleggen. Aan het begin van dit jaar was de verwachting voor 2020 dat de IND ongeveer 70 miljoen euro aan dwangsommen zou moeten uitkeren. Daarop besloot de staatssecretaris in te grijpen en een speciale Taskforce Dwangsommen in te richten. In deze Taskforce worden alle oude aanvragen voor een verblijfsvergunning nu zo snel mogelijk beslist.”

Wat is de oorzaak dat de wachttijden zo konden oplopen dat er dwangsommen moeten worden betaald?

“Daar zijn verschillende oorzaken voor aan te wijzen. Allereerst is het een nasleep van de hoge asielinstroom die we in 2015 meemaakten. Daarnaast wordt er ieder jaar een inschatting van de te verwachten toestroom van vreemdelingen gemaakt. Op basis van die verwachting wordt de IND gefinancierd, maar bepaalt de IND ook hoeveel personeel er nodig is om het werk te doen. De afgelopen jaren zagen we dat de instroom steeds te laag werd ingeschat, waardoor er te weinig personeel bij de IND was om alle aanvragen te behandelen. Overigens is het niet zo dat dit probleem niet door de IND erkend werd: er lag al een plan om de achterstanden in te lopen, maar door de hoogte van de te verwachten dwangsommen wilde de staatssecretaris hier sneller een eind aan maken en is de Taskforce opgericht. In maart kondigde de staatssecretaris deze maatregel aan, inmiddels zijn we druk aan de slag.”

Hoeveel mensen zitten er in de Taskforce?

“In totaal werken we toe naar circa 500 mensen. De groep is heel gemêleerd: er zitten IND-medewerkers in, maar ook collega’s van de DT&V en mensen die we nieuw geworven hebben. Het is een flinke uitdaging waar we met elkaar de schouders onder zetten, maar het is ook een hele bijzondere ervaring om mee te werken aan zo’n uniek project.”

Werken de mensen in de Taskforce net zoals de medewerkers van de IND of volgen ze een heel eigen procedure?

“De asielprocedure is de asielprocedure. Die is verankerd in de wet en daar verandert niks aan. Wel hanteren we binnen de Taskforce een meer projectmatige aanpak: we leiden medewerkers heel gericht op per doelgroep, bijvoorbeeld alleen voor het behandelen van Syrische zaken. Doordat we werken met verschillende doelgroepen, hoeft de opleiding alleen daarop gericht te zijn en is die een stuk korter dan de opleiding die IND-medewerkers normaal gesproken krijgen. Daardoor zijn medewerkers van de Taskforce sneller operationeel. Overigens houdt het leren daarna niet op: medewerkers van de Taskforce worden on the job verder getraind."

De Taskforce Dwangsommen opereert los van de IND. Werken de leden wel samen met de IND?

“Uiteraard, er is sprake van een hele nauwe samenwerking. Er werken 180 IND´ers voor de Taskforce en 40 DT&V’ers. Wij kunnen in de Taskforce alleen maar resultaat bereiken door de hulp van deze ervaren medewerkers die zo breed zijn opgeleid. Ik ben dan ook erg blij met hun inzet. We hebben de IND hard nodig bovendien, want medewerkers van de Taskforce nemen geen beslissingen. Ze houden gehoren en bereiden beslissingen voor, maar elke aanvraag die in Nederland door een vreemdeling wordt ingediend, wordt beslist door de IND.”

Wanneer verwacht u dat alle aanvragen door de Taskforce behandeld zijn?

“Aan het eind van het jaar moet dat gebeurd zijn. Dan zit het werk er voor de Taskforce op en keren de IND'ers en DT&V’ers weer terug naar hun reguliere werk. Voor de overige Taskforceleden komt dan een eind aan hun werkzaamheden in de vreemdelingenketen, hoewel ik denk dat een aantal van hen zal solliciteren bij de IND. Het is hoe dan ook voor iedereen die hieraan meedoet een geweldige ervaring, die neem je voor altijd met je mee.”