Wat zijn de voordelen van ‘vroege screening' van kansrijke asielzoekers’?

Het screeningsgesprek: familie, werkervaring en opleiding

“In het screeningsgesprek vragen we een bewoner in de procesopvanglocatie naar zijn opleiding en werkervaring in het land van herkomst, ambities en sociaal netwerk,” vertelt Veronique. “Dat zijn de zachte plaatsingscriteria. Ook vragen wij naar de harde plaatsingscriteria, zoals eerstegraads familie, medische bijzonderheden en werk en opleiding op dit moment in Nederland. Op basis van deze gegevens adviseren wij in welke arbeidsmarktregio een bewoner uiteindelijk het beste terecht kan komen. De afdeling Plaatsing van het COA zoekt vervolgens voor deze bewoner een azc in deze regio of in de buurt daarvan. En daarna koppelt de regievoerder van het COA hem aan de meest geschikte gemeente voor huisvesting.”

Op de dag van vergunningverlening

“Voorheen hielden we het screeningsgesprek met alle asielzoekers die een verblijfsvergunning krijgen op de dag van vergunningverlening. Die dag is voor de meeste kersverse statushouders heftig, met veel informatie en emoties. Toch heeft het COA uiterlijk die dag alle informatie nodig, omdat de statushouder de volgende dag al van de procesopvanglocatie moet verhuizen naar een azc. Die snelheid en de gemoedstoestand van de bewoner komen de kwaliteit van onze gesprekken niet ten goede. Bovendien zijn we door de drukte en tijdsnood soms te laat, en is de doorplaatsing naar een azc al rond zonder onze input uit het screeningsgesprek.”

Kansrijk: screeningsgesprek vóór vergunningverlening

“Daarom krijgen alle asielzoekers met een kansrijke asielaanvraag - op dit moment mensen uit Syrië, Jemen, Turkije, China, Eritrea en staatlozen - sinds begin dit jaar hun screeningsgesprek eerder in de procesopvanglocatie, namelijk al vóór vergunningverlening. In de pilotlocatie Ter Apel zijn we daar zelfs in 2018 al mee gestart. Tijdens het ‘vroege screeningsgesprek’ is er veel meer rust. In feite is dit het eerste gesprek in de procesopvanglocatie waarbij het helemaal om de bewoner draait. Bewoners vinden het prettig om over hun achtergrond te vertellen en hun ambities met ons te delen, ook al komen hier vaak veel emoties bij kijken. Tijdens de gesprekken gaat het over de persoon zelf, niet over de procedure of het verblijf op het centrum. De bewoners voelen zich dan echt gehoord en wij krijgen de bewoner beter in beeld. We hebben meer tijd om door te vragen en de bewoner goed te informeren, wat zorgt voor een betere kwaliteit van de gesprekken. Daarnaast vinden de bewoners het prettig om zich voor te bereiden op de toekomst. We zien dan ook dat bewoners zich goed voorbereiden op de gesprekken.”

Verwachtingen managen

“Tijdens de ‘vroege screeningsgesprekken’ hebben we ook meer tijd voor andere zaken. Zo kunnen we bijvoorbeeld beter uitleggen hoe het Nederlandse onderwijssysteem werkt. Dat er verschillen zijn tussen een universiteit in Syrië en in Nederland. Er is ook meer ruimte voor verwachtingsmanagement als een bewoner bijvoorbeeld zegt arts te willen worden maar geen enkele vooropleiding heeft. Verder wil de meerderheid van de bewoners naar Amsterdam, omdat ze denken dat daar de beste scholen en ziekenhuizen zijn. Wij kunnen nu in alle rust vertellen dat we niet iedereen in Amsterdam kunnen plaatsen en de kwaliteit van de voorzieningen overal in Nederland goed is.”

Snel beginnen met integratie en participatie

“Ook de dag waarop deze asielzoekers met een kansrijke asielaanvraag uiteindelijk hun verblijfsvergunning krijgen, verloopt rustiger. Op die dag hoeven we nu alleen nog het huisvestingsgesprek te voeren, waarin we statushouders informeren over de huisvestingsprocedure. De afdeling Plaatsing van het COA ziet ’s ochtends al onze gegevens uit het vroege screeningsgesprek, waardoor die meer tijd heeft voor een gerichte doorplaatsing naar een azc. Als we op deze manier een kansrijke doorplaatsing naar een geschikte arbeidsregio kunnen creëren, kan de bewoner in het azc gelijk beginnen met zijn integratie in de regio waar hij later waarschijnlijk ook komt te wonen.”

Lees meer over integratie en participatie van statushouders in het azc