Noodopvang: ‘Bewoners hebben totaal geen privacy’

‘De 320 mannelijke asielzoekers in de Zeelandhallen in Goes slapen in eenvoudige stapelbedden’, vertelt COA-locatiemanager Marc van Geel. ‘Eigenlijk zijn het hangmatten die normaal worden gebruikt voor een festivalweekend. Wij leggen er nu al een jaar mensen op. In een hal waar geen zonlicht binnenkomt. Dat is voor bewoners en medewerkers geen prettige omgeving.’
‘Per 24 bewoners is er één toilet’, vult adjunct locatiemanager Movita Scherf aan. ‘En in totaal vier kraantjes met koud water om af te wassen. Bewoners kunnen hier niet zelf koken en krijgen voor elke dag een magnetronmaaltijd.’

Niet menswaardig

Van Geel: ‘Bewoners hebben ook totaal geen privacy, nergens een plek waar ze zich kunnen terugtrekken. Ze kunnen alleen het plastic gordijntje dichttrekken bij hun bed of buiten een rondje lopen. Verder is het klimaat in de hal niet prettig. In de winter staan er twee grote kachels. Als je er verder vanaf zit, is het temperatuurverschil goed te merken. In de zomer is het in de hal snel warm.’
Scherf: ‘Ik ben van mening dat mensen hooguit een paar maanden in een noodopvang kunnen verblijven, maar de eerste groep zat hier een halfjaar. We hebben matrassen in de hangmatten gelegd, omdat veel bewoners rugklachten kregen.’

Geen programma’s

Van Geel: ‘In de hal is ook geen begeleiding naar de toekomst, zoals we dat zo mooi noemen. Er zitten op dit moment zo’n 25 statushouders in de noodvang. Omdat er nergens plek is, kunnen die mensen niet naar een regulier azc waar het programma Voorinburgering wordt gegeven.’
Scherf: ‘Wij hebben de faciliteiten voor het geven van programma’s niet. Ze krijgen hier dus geen NT2-les, geen training ‘Kennis van de Nederlandse Maatschappij’, geen begeleidingsgesprekken met een casemanager. Terwijl ze daar wel recht op hebben.’

Snel geopend

Het COA deed vorig jaar een oproep voor extra opvanglocaties, omdat de reguliere opvang toen al vol zat. De gemeente Goes stak als eerste zijn vinger op en in september werd in hoog tempo de noodopvang in de Zeelandhallen geopend. Scherf: ‘Ik hoorde op donderdag dat ik daar kon starten, en maandagmiddag kwamen de eerste bussen met bewoners aan. In die paar dagen hebben we alles geregeld: personeel, beveiliging, catering, schoonmaak, looproutes vanwege corona, noem maar op.’

Repareren

Van Geel: ‘Als je een noodopvang snel opzet, loop je risico’s. Ik ben nog steeds dingen aan het repareren. Zo huurden we niet onze samenwerkingspartner Trigion in, maar een lokale beveiligingsorganisatie die snel klaar kon staan. Deze beveiligers zijn niet gewend om met asielzoekers te werken. Ze doen hun uiterste best, laat dat duidelijk zijn, maar ik ben nu in gesprek met Trigion, omdat zaken niet goed lopen. Hetzelfde geldt voor de catering en schoonmaak. Dat kost tijd, terwijl we ons volledig willen richten op de bewoners.’

Ken je bewoner

Scherf: ‘Wat wel super goed gaat in Goes is het teamwork. Het is onvoorstelbaar hoe de twintig medewerkers het doen. Drie collega’s hebben COA-ervaring, de rest is allemaal nieuw. Twee collega’s zijn ex-bewoners die goed weten hoe de doelgroep zich voelt.’
Van Geel: ‘De medewerkers zijn in de hal de hele dag zichtbaar, dat zie je terug in de sfeer. Bewoners stappen uit hun stapelbed en staan direct tussen hun medebewoners. Het COA-motto ‘Ken je bewoner’ is hier zeker het geval. We weten snel waar brandhaartjes zijn waar we op moeten reageren.’

Geen overlast

Scherf: ‘Er zitten hier 320 mannen bovenop elkaar, maar er is nooit overlast. We hebben geen enkele melding gekregen uit de buurt, er is nooit iemand opgepakt voor winkeldiefstal, er is geen geluidsoverlast.’
Van Geel: ‘Natuurlijk is er wel eens een dronken bewoner geweest die vervelend was in de hal. Die moest de volgende dag honderd keer zijn excuses aanbieden, omdat medebewoners hem erop aanspraken.’
Scherf: ‘Bewoners voelen zich enorm verantwoordelijk voor de leefbaarheid in de hal. Ze helpen mee bij de catering, schoonmaak, activiteiten. We hebben een bewonersraad en betrekken bewoners actief bij het leven in de hal.’

Klachten bewoners

Scherf: ‘We krijgen wel veel klachten van bewoners. Met name over de wachttijd bij de IND en over deze opvanglocatie. Ze zijn dankbaar dat ze een bed hebben, maar vragen vaak hoe lang ze nog in zo’n sobere noodopvang moeten wonen. In het begin kregen we veel klachten over het eten. Ze vonden de maaltijden niet lekker en kregen last van hun stoelgang.’
Van Geel: ‘Een half jaar geleden hebben we ‘zelf smeren’ ingevoerd. Bewoners krijgen eetgeld voor het ontbijt en de lunch. Hoe basaal ook, boodschappen doen is een goede dagbesteding.’

Hulp vrijwilligers

Scherf: ‘Gelukkig worden er door vrijwilligers veel activiteiten georganiseerd. De inwoners van Goes zijn vanaf het begin erg betrokken bij onze bewoners. Er is een taalcafé waar ze basaal Nederlands geven, een hardloopgroep, allerlei sportactiviteiten.’
Van Geel: ‘Na een oproep in de lokale media vorig jaar, brachten inwoners van Goes enorm veel spullen. Nog steeds worden we elke week gebeld door instanties in Zeeland die iets willen doen. In december maakten veel kerken enorme kerstpakketten voor onze bewoners en ook tijdens de ramadan waren er veel initiatieven van externe organisaties.’

Verre van ideaal

Van Geel: ‘Ook al is de sfeer in de hal goed, met deze opvang gaan we echt over een grens. Dit is niet de opvang en de begeleiding die het COA wil bieden. Het is niet goed dat mensen zo lang in een hangmat liggen. De eerste groep bewoners verhuisde na een halfjaar naar locatie Vlissingen, met kamers voor vier tot zes personen, maar ook dat is een noodopvang. In heel Nederland stromen de reguliere azc’s over. De bestuursovereenkomst voor de noodopvang in Goes loopt tot 1 september. Gezien de capaciteitsdruk is het niet ondenkbaar dat we verlenging moeten aanvragen. Zodra de druk afneemt, hoop ik dat deze hal een van de eerste noodopvanglocaties is die sluit.’