Terug naar Oekraïne, met hulp van de overheid

De Oekraïners vallen buiten de aangewezen doelgroep van DT&V, vertelt beleidsadviseur Jeroen Bout. ‘Ze hebben rechtmatig verblijf in Nederland, maar geven zelf aan te willen terugkeren. Vaak omdat ze hun dierbaren missen. Ook zijn er jongeren bij die terug willen om hun studie af te ronden, net als mensen die willen bijdragen aan de wederopbouw van het land.’
Dat DT&V vertrek naar Oekraïne faciliteert, past bij de ruimhartige regelingen die er voor Oekraïners zijn, aldus Bout. ‘Ze hebben een speciale status en daardoor hebben ze bijvoorbeeld toegang tot de arbeidsmarkt en diverse voorzieningen. We willen hen ook ondersteunen als ze ervoor kiezen terug te gaan.’ Dat neemt niet weg dat terugkeer een bewuste keus moet zijn. Er is immers nog altijd sprake van een oorlogssituatie. ‘We vragen daarom altijd of iemand goed heeft nagedacht over terugkeer.’

Totaalpakket

De meeste Oekraïners die terug willen, regelen dat zelf. De hulp van DT&V is bedoeld voor Oekraïners die hier hulp bij willen, bijvoorbeeld omdat ze geen geld hebben, niet over de juiste documenten beschikken, met een huisdier reizen of mindervalide zijn.
Bout benadrukt dat DT&V niet alleen tickets boekt, maar een totaalpakket biedt. ‘We kunnen maatwerk leveren, bijvoorbeeld als sprake is van bijzondere medische omstandigheden of ontbrekende reisdocumenten.’ Op dit moment zijn er tweehonderd terugkeerverzoeken in behandeling genomen. Daarnaast is er een veelvoud aan informatieverzoeken.

Heimwee

Regievoerder Cor Huisman bevestigt dat de redenen om te willen terugkeren, uiteenlopen. ‘Ik ben bijvoorbeeld bezig met iemand in een elektrische rolstoel en een oudere vrouw van wie de man in Oekraïne geopereerd moet worden omdat hij gewond is geraakt. Maar meestal is sprake van heimwee, vooral als er een familielid, vaak de vader of man, in Oekraïne is achtergebleven.’

Door veel hoepels tegelijk springen

Als groot verschil met zijn normale werk benoemt hij dat er snel geschakeld kan worden. ‘We zijn fulltime vlieg-, bus- en treinreizen aan het boeken. We komen verzoeken tegen die nieuw voor ons zijn en springen door veel hoepels tegelijk om deze mensen te helpen. Er is bijvoorbeeld in een enkel dossier ook contact met Nidos geweest om het mogelijk te maken dat een minderjarige achterblijft bij een gastgezin om het schooljaar af te maken in Nederland. En inmiddels weten we hoe we een treinticket voor een hond moeten boeken.’

Samengestelde gezinnen

Ook op het gebied van reispapieren zetten alle partijen de zeilen bij. ‘Vaak komen Oekraïners met een binnenlands paspoort of een geboorteakte in Cyrillisch schrift. Normaal kunnen ze daar niet op reizen, nu accepteren luchtvaartmaatschappijen dat wel. Daar doen we dan een EU-staat bij, een document dat aangeeft dat wij de identiteit van de reiziger hebben gecontroleerd. Dat proberen we zo goed mogelijk te doen. We hebben bijvoorbeeld ook te maken met samengestelde gezinnen met naast eigen kinderen ook neven of nichten, of grootouders met kleinkinderen. De familierelatie vragen we dan goed uit. We gaan af op de gegevens uit de Basisregistratie Personen. Het is daarom heel belangrijk dat de gemeente identiteitsgegevens goed vastlegt en bij twijfel over bijvoorbeeld de schrijfwijze of de echtheid van een document de politie belt.’

Contact met gemeente

Huisman vindt het prettig dat zo nodig gegevens kunnen worden uitgevraagd bij een contactpersoon van de gemeente op locatie. Deze contactpersonen verwijzen Oekraïners met een terugkeerwens door naar DT&V en kunnen helpen met specifieke informatie. ‘Bijvoorbeeld of een accu in een rolstoel los kan of als er een uitdraai uit de BRP nodig is.’

Riviercruiseschepen

Dit geldt ook voor Mitch van Leiden, accountmanager opvanglocaties bij het Crisisteam Oekraïne van de gemeente Rotterdam. Deze gemeente vangt bijna 1700 Oekraïners op, verdeeld over tien opvanglocaties. Daaronder vallen een Cruiseschip van de Holland America Line en enkele riviercruiseschepen, maar ook kantoorpanden. De locaties worden gerund door veel verschillende  partijen. Daarnaast zijn bijna 1200 Oekraïense vluchtelingen opgenomen door particulieren.
Van Leiden bevestigt dat de wens om terug te keren vaak voortkomt uit een verlangen om herenigd te worden met familie. Maar hij maakt ook mee dat iemand zijn bedrijf weer op gang wil brengen of dat iemand terug wil omdat hij bang is anders zijn baan te verliezen. In alle gevallen raadt hij aan goed te bekijken of het gebied van terugkeer veilig is. ‘Via het thuisfront krijgen ze daar gelukkig goede informatie over.’

Aandacht bij aankomst én vertrek

Goede begeleiding bij terugkeer is belangrijk, benadrukt hij. ‘Vanaf het begin van de oorlog is het ons allemaal te doen geweest om de veiligheid van de Oekraïners. Dat vervalt niet zomaar bij terugkeer. De aandacht die we bieden bij aankomst in Nederland, moet ook worden geboden wanneer iemand terugkeert. Door goed samen te werken, kunnen we dit waarborgen.’

Zie ook: Rotterdam vangt Oekraïense vluchtelingen op | Rotterdam.nl