Wat komt er kijken bij de aanvraag van een laissez-passer?

Voor terugkeer moet de toelating tot het land van herkomst gewaarborgd zijn. Elk land heeft grensbewakingsautoriteiten op de luchthaven of aan de landsgrenzen die controleren of een persoon het land in mag. Heeft een vreemdeling geen reisdocument meer, dan kijkt DT&V wat de mogelijkheden zijn om hem of haar toch terug te laten reizen. Soms staan landen bijvoorbeeld toe dat iemand het land binnenkomt met een verlopen reisdocument. Maar in veel gevallen is het nodig een aanvraag in te dienen bij de ambassade of het consulaat van het land van herkomst met het verzoek om de identiteit en nationaliteit van de vreemdeling vast te stellen. Dit deed DT&V in 2023 ruim tweeduizend keer. 

Onderbouwen identiteit en nationaliteit

Bij een verzoek aan de ambassade of consulaat om de identiteit en nationaliteit van iemand vast te stellenis het belangrijk dat deze goed zijn onderbouwd. Landen willen immers weten wie zij toelaten, en er zeker van zijn dat het gaat om een eigen onderdaan. Allerlei soorten documenten kunnen hierbij helpen: van een oud paspoort tot uittreksels uit een bevolkingsregister of schooldiploma’s. Het is per land verschillend welke stukken de autoriteiten gebruiken om de identiteit en nationaliteit vast te stellen. Ook een ‘presentatie in persoon’ hoort hier vaak bij. De persoon in kwestie wordt dan naar de ambassade of het consulaat gebracht voor een persoonlijk gesprek, onder begeleiding van DT&V. De autoriteiten kunnen dan zien om wie het gaat en extra informatie verzamelen. 

Geen asielgerelateerde informatie

Met het verzoek om de identiteit en nationaliteit van de vreemdeling vast te stellen geeft DT&V alleen aan dat de persoon in kwestie Nederland dient te verlaten. DT&V deelt geen asielgerelateerde of andere (privacy) gevoelige informatie over de vreemdeling. Een vreemdeling hoeft bij een presentatie ook niet in te gaan op vragen van de vertegenwoordiger over het verblijf in Nederland. De ambassade of het consulaat komt dus niet te weten waarom iemand naar Nederland is gekomen en het land nu moet verlaten, tenzij de vreemdeling hier zelf iets over verklaart.

Opstelling betrokkene van belang

Als iemand aangeeft terug te wil keren naar het land van herkomst en goed meewerkt bij het vaststellen van identiteit en nationaliteit, zullen autoriteiten vrijwel altijd de nationaliteit bevestigen en een LP verstrekken. Bij gedwongen terugkeer hangt veel af van de opstelling van de betrokkene. Zo kan die weigeren in de bus te stappen naar de presentatie op de ambassade of het gesprek bemoeilijken. Iemands nationaliteit kan dan minder goed worden beoordeeld. Ook komt het voor dat landen niet of beperkt meewerken aan gedwongen terugkeer.

Antwoord op de aanvraag

Sommige landen geven meteen na afloop van een presentatie aan of ze de identiteit en nationaliteit van de persoon in kwestie bevestigen. In andere gevallen kan onderzoek maandenlang duren. Minimaal eens in de drie weken neemt DT&V contact op met de diplomatieke vertegenwoordiging om te informeren naar de stand van zaken rond de openstaande verzoeken. Zo nodig wordt een zaak opgeschaald om de voortgang te bespoedigen. Het komt ook voor dat DT&V het verzoek in moet trekken, bijvoorbeeld als de betrokkene alsnog verblijf krijgt dan wel uit beeld verdwijnt. In 2023 gebeurde dit 970 keer.

Beperkte geldigheid

Als het herkomstland de nationaliteit en identiteit vaststelt, betekent dit in de regel dat het land zich ook bereid verklaart een vervangend reisdocument te verstrekken. Het daadwerkelijke reisdocument verstrekt een ambassade of het consulaat zodra er een vluchtdatum bekend is. Dit document heeft een beperkte geldigheid. 

Het kan voorkomen dat het geplande vertrek uiteindelijk niet doorgaat, bijvoorbeeld doordat iemand opnieuw asiel aanvraagt en de behandeling daarvan in Nederland mag worden afgewacht. Het LP kan dan niet worden gebruikt. 

Sporadisch komt het voor dat de nationaliteit van de vreemdeling bij aankomst wordt betwist. Ondanks het LP krijgt hij dan toch geen toegang. De betrokkene wordt dan door Nederland teruggenomen. In dat geval volgt contact  met de ambassade of het consulaat om de zaak te bespreken.