Tekst Florine Boeding
Foto ANP - Remko de Waal
Van 1 januari tot 1 juli 2016 is Nederland voorzitter van de Europese Unie (EU). Maar wat betekent deze positie nou precies voor de werkzaamheden in de vreemdelingenketen?
Nederland is voorzitter van de Raad van Ministers van de Europese Unie. Ieder halfjaar is een ander land voorzitter, Slowakije is de opvolger. Nederland nam op haar beurt het stokje over van Luxemburg en is voor de twaalfde keer voorzitter. Het totale onderwerpenpakket van het voorzitterschap is groot. Ieder onderwerp kent eigen vakraden of raadsformaties. Justitie en Binnenlandse Zaken is een van deze raadsformaties.
Begin januari 2016 lichtten minister Van der Steur en staatssecretaris Dijkhoff van Veiligheid en Justitie het Nederlandse voorzittersprogramma toe in het Europees Parlement. "De Europese Unie staat voor grote uitdagingen op het terrein van veiligheid, migratie en justitie. Problemen op het terrein van terrorismebestrijding en migratie zijn problemen die lidstaten niet alleen kunnen oplossen. Ze staan daarom hoog op de Europese politieke agenda", zei Van der Steur.
Migratie
Migratie is een belangrijke uitdaging voor de EU. Hier zijn drie concrete actiepunten geformuleerd. Ten eerste gaat het om het uitvoeren van het EU-Turkije Actieplan. Dit plan beschrijft onder andere dat door het bieden van noodopvang moet worden voorkomen dat meer Syrische asielzoekers de vaak risicovolle oversteek maken naar Europa.
Het tweede actiepunt heeft betrekking op het goed laten functioneren van de zogenaamde ‘hotspots’. Hotspots zijn centra aan de buitengrenzen van de EU, nu in Italië en Griekenland, waar asielzoekers zich registreren en aanmelden. Vanuit hotspots worden asielzoekers verdeeld over de lidstaten.
Het verstevigen van de Europese buitengrenzen is het derde actiepunt. Europees agentschap FRONTEX is verantwoordelijk voor de bewaking van de Europese buitengrenzen. Daarnaast wordt gewerkt aan een voorstel voor een ‘return office’: een plek waar FRONTEX EU-lidstaten kan ondersteunen met terugkeer en uitgeprocedeerde asielzoekers, om zo het proces effectiever te laten verlopen.
Integratie, migratie en verwijdering
Terugkeer van uitgeprocedeerde asielzoekers is een belangrijk agendapunt binnen migratie. De raadswerkgroep Integratie, Migratie en Verwijdering buigt zich over onderwerpen als terugkeer en bespreekt verschillende (beleids)voorstellen op dit terrein. Zo is er het voorstel voor een vernieuwde en veiligere versie van de EU-staat (of EU laissez-passer). Op het moment dat een vreemdeling geen geldig reisdocument (meer) heeft, kan door de vreemdeling zelf of door de Dienst Terugkeer en Vertrek een vervangend reisdocument aangevraagd worden. Dit reisdocument heet een laissez passer.
Return Expert Group
Naast het uitwerken van nieuwe of het verbeteren van bestaande voorstellen, worden in Europa ook actief informatie en ervaringen uitgewisseld via verschillende kennisnetwerken. De Return Expert Group is een voorbeeld van een Europees Netwerk op het gebied van terugkeer. Lonneke Kapoen, co-voorzitter van deze groep en werkzaam bij de Dienst Terugkeer en Vertrek (DT&V): “Uiteindelijk is het doel dat de terugkeer – en dan vooral vrijwillige terugkeer – verbetert en dat EU-lidstaten van elkaar kunnen leren om zo uitgeprocedeerde asielzoekers bij te staan in het vertrekproces.”
De Return Expert Group kijkt onder andere naar zogenaamde push- en pullfactoren voor migranten. Pullfactoren zijn zaken waardoor migranten worden aangetrokken om naar Europa te komen, zoals veiligheid, vrijheid en welvaart. Pushfactoren zijn het tegenoverstelde. Ze zorgen ervoor dat een persoon ergens vandaan wil gaan. Zo kan een afgewezen asielaanvraag als grote pushfactor dienen.
Aangehaakt blijven
Europese onderhandelingen lijken soms ver weg te staan van de uitvoering en de dagelijkse beroepspraktijk. Toch is het belangrijk om aangehaakt te blijven bij de ontwikkelingen op Europees niveau, zegt Mieke van Zijverden, coördinerend adviseur bij de DT&V. “Tegenwoordig wordt veel migratiebeleid op Europees niveau vormgegeven. Denk bijvoorbeeld aan de terugkeerrichtlijn (deze richtlijn verplicht Nederland om tegen iedere illegale vreemdeling een terugkeerbesluit uit te vaardigen), die veel wijzigingen in onze dagelijkse uitvoeringspraktijk met zich mee heeft gebracht. Als uitvoeringsorganisatie is het daarom belangrijk om aangehaakt te blijven op de vorming van nieuwe wet- en regelgeving op Europees niveau. Op die manier proberen we de uitvoerbaarheid te waarborgen.”
