'Ook tegenstanders gaven toe: eigenlijk viel het mee'

“De roerige informatiebijeenkomst in een grote tent in Rotterdam-Beverwaard op 15 oktober 2015 herinner ik me als de dag van gisteren. Ik was nog geen locatiemanager van Rotterdam en zag de beelden op tv. Veel buurtbewoners waren boos over de komst van het asielzoekerscentrum en schreeuwden naar burgemeester Aboutaleb. Ook buiten de tent was het onrustig en werd de Mobiele Eenheid ingezet. Na afloop braken relletjes uit en gooiden mensen met stenen naar politiewagens.

Vluchtelingencrisis

Het was in de tijd dat er veel vluchtelingen ons land binnenkwamen, met name uit Syrië. Het COA moest in het hele land asielzoekerscentra openen, wat met protesten gepaard ging. Ik was op dat moment vier jaar locatiemanager van azc Utrecht en dacht ‘Het lijkt me wel wat om in Rotterdam te gaan werken.’ Ik woonde met mijn gezin in Capelle aan den IJssel en had jaren in Rotterdam gewoond. Rotterdam was echt mijn stad.

Kleine setting

Na die heftige avond in oktober besloot de gemeente Rotterdam voor de buurt meerdere kleine informatiebijeenkomsten te organiseren. De sfeer bleef grimmig, maar door de kleine setting ging het beter. Ik was inmiddels locatiemanager van Rotterdam en ging samen met burgemeester Aboutaleb in gesprek met buurtbewoners. Bij een van de tafels zat een dame die behoorlijk anti was. Ik zei: ‘Kom eens langs in het azc, dan vertel ik meer over de opvang.’

Vroegtijdig

Dat een gemeente zo ver voor de opening van het azc al bezig was met de voorbereidingen, had ik als locatiemanager niet eerder meegemaakt. In januari 2016 verscheen de eerste maandelijkse nieuwsbrief voor de buurt. Begin maart startte de beheercommissie, waarin de gemeente, het COA, de politie en inwoners van Rotterdam ontwikkelingen rondom het azc bespraken. Toen het azc nog niet eens open was, draaide die commissie al volop.

Rondleidingen

Vanaf augustus zat ik met mijn team in een nog lege locatie en gaven we de eerste twee weken dagelijks rondleidingen. Buurtbewoners, scholen, ondernemers, ze kwamen allemaal langs. Bij een van de rondleidingen was de dame die ik tijdens de informatiebijeenkomst had uitgenodigd. Haar toon was meteen anders. ‘Ze gaan toch niet met acht personen in zulke kleine huisjes wonen?’ zei ze. Ze was oprecht geïnteresseerd. Ik dacht: ‘Kijk, hier hebben we iets bereikt.’  

Eerste bewoners

Eind augustus 2016 arriveerden de eerste 50 bewoners. Ik weet nog dat de gemeente vanwege de veiligheid voorzichtig was. Er kwamen stap voor stap bewoners bij en in september zat het azc voor de helft vol. Er werd nog gebouwd, maar toch deden we 24 september mee aan de Open azc dag. Dat was best lastig, want we moesten de helft van het azc afschermen met zeil. Bewoners gaven in het deel dat klaar was rondleidingen en hadden lekkere hapjes gemaakt voor de gasten. Het was een gezellige middag.

Vrijwilligers

Voor de opening van het azc waren er al veel mensen die iets wilden betekenen voor vluchtelingen. Vanaf september werd een aantal van hen vrijwilliger in het azc. Ze gaven taalles of organiseerden activiteiten voor kinderen. Een paar vrijwilligers en ook een aantal COA-medewerkers woonden in de Beverwaard. Zij waren in hun wijk ambassadeurs van het azc. Ze vertelden over hun werk, beantwoordden vragen van buurtbewoners of ze zeiden: ‘Kom een keertje langs!’

Participatie

Omgekeerd wilden veel bewoners graag meedoen in de wijk. Daarom kookten zij regelmatig samen met buurtbewoners in het wijkgebouw. Later werden ze in het project ‘Aan de slag’ gekoppeld aan vrijwilligerswerk in Rotterdam. Ze verzorgden bijvoorbeeld koffie en thee in een bejaardentehuis. Tijdens corona werkten twee bewoners met een medische achtergrond in het Maasstad Ziekenhuis Rotterdam.

Rustig

De eerste twee jaar verliepen rustig. Er woonden 600 asielzoekers in het azc, maar er waren weinig calamiteiten. Begin 2018 verscheen er een onderzoek van het WODC. De conclusie was dat de veiligheid in een buurt niet achteruit gaat na de komst van een azc. Rotterdam was in het onderzoek ook onder de loep genomen. Ik vond de reacties in de media leuk om te lezen: ‘In de Beverwaard was de woede om het azc het grootst, maar daar is weinig meer van te zien.’

Lik-op-stuk

In augustus 2018 kregen we opeens te maken met veel overlast, veroorzaakt door een kleine groep asielzoekers uit veilige landen. We pakten deze groep samen met samenwerkingspartners hard aan. Onder meer met extra kamercontroles met de wijkagenten, overplaatsing naar de toenmalige extra begeleiding en toezichtlocatie, lik-op-stuk. Burgemeester Aboutaleb zei: ‘Asielzoekers uit veilige landen zijn hier niet meer welkom’. Ik reed altijd met plezier naar de locatie, maar in die periode dacht ik: ‘Dit is niet leuk meer.’ Het duurde drie maanden, daarna keerde de rust terug in het azc.

Weinig last

Op 1 juli 2021 moest het azc dicht. ‘Het is voor vijf jaar’, had de burgemeester in 2015 beloofd. Maar nu het azc dichtging, zeiden buurtbewoners in de media: ‘Ik had eigenlijk weinig last van de bewoners’ of ‘Ze zijn er wel, maar je ziet ze niet vaak.’ Dat heb ik mensen zelf ook vaak horen zeggen. Ook tegenstanders gaven toe: eigenlijk viel het mee. Mensen in de beheercommissie die absoluut geen voorstander waren van een azc zeiden: ‘Behalve die paar maanden overlast is het goed gegaan, petje af.’

Sluiting

Net als bij de opening stelden we de omgeving vroegtijdig op de hoogte van de sluiting. In de beheercommissie vertelde ik welke stappen we gingen zetten. De 600 bewoners uit azc Beverwaard werden verspreid over ruim twintig andere azc’s. Daarbij hielden we rekening met medische redenen, eerstegraads familie of werk in de omgeving. Natuurlijk gingen er bewoners in de weerstand: ‘Ik blijf hier!’ Toen die eenmaal waren overgeplaatst, verliep alles rustig. Een deel van het personeel werd overgeplaatst naar Duinrell waar ik in september locatiemanager werd.

Jammer

Als locatiemanager bewaar ik aan azc Rotterdam mooie herinneringen. Ik was nog niet eerder vanaf dag één zo intensief betrokken bij een azc. Na al die commotie bij de opening, ben ik blij dat alles goed is gegaan. Ik werk al 27 jaar bij het COA en voor mij is een azc normaal. Ik weet dat omwonenden uiteindelijk vaak zeggen: ‘Jammer dat het azc sluit’. Maar ik begrijp ook dat een azc voor de meeste mensen onbekend terrein is en dat wij veel moeten uitleggen. ‘Het komt goed…,’ zei ik bij de opening tegen veel Rotterdammers. Het is mooi dat die voorspelling is uitgekomen.”