Krijgt een vreemdeling geld mee bij vertrek?

Het Nederlandse terugkeerbeleid is erop gericht dat vreemdelingen die geen recht hebben op verblijf in Nederland, zoveel mogelijk zelfstandig terugkeren naar het land van herkomst of een ander land waar zij kunnen verblijven. Dat wil zeggen: uit eigen beweging, zonder dat zij hiertoe moeten worden gedwongen. Om zelfstandig of vrijwillig vertrek te stimuleren, kunnen zij hierbij de nodige hulp krijgen, ook in financiële zin.

Vliegtickets en documenten

In de basis zijn er twee vormen van ondersteuning te onderscheiden: basisvertrekondersteuning en herintegratieondersteuning. Beide worden gefinancierd door de Dienst Terugkeer en Vertrek (DT&V) en dus door de Nederlandse overheid. De basisvertrekondersteuning is omschreven in het programma ‘Return and Emigration Assistance from the Netherlands’ (REAN), dat wordt uitgevoerd door de Internationale Organisatie voor Migratie (IOM). Via dit programma worden vreemdelingen geholpen om daadwerkelijk uit Nederland te vertrekken. Denk aan het boeken van vliegtickets, het regelen van een vervangend reisdocument of begeleiding op Schiphol. Ook is er een kleine financiële bijdrage om in de eerste behoeften na aankomst te kunnen voorzien, zoals geld voor de reis van het vliegveld naar de eindbestemming. De doelgroep van het REAN-programma bestaat uit afgewezen asielzoekers, asielzoekers die besluiten om hun asielaanvraag in te trekken en andere vreemdelingen zonder verblijfsrecht. Uitgesloten zijn vreemdelingen met de nationaliteit of geldige (tijdelijke) verblijfsvergunning van een EU-lidstaat of een van de 35 rijkste landen ter wereld. Ook zgn. Dublinclaimanten zijn in principe uitgesloten.

Hulp bij herintegratie

De vreemdeling kan naast de basisvertrekondersteuning ook in aanmerking komen voor herintegratieondersteuning. Die is bedoeld om een nieuwe start te maken in het land van herkomst. Herintegratieondersteuning  bestaat bijvoorbeeld uit hulp bij het opzetten van een klein bedrijf, het volgen van een opleiding en het betalen van de kosten van een huis/appartement voor de eerste maanden. Er is dus vooral sprake van hulp in natura. De IOM en Nederlandse ngo’s zoals Goedwerk Foundation, Stichting ROS, Solid Road, Vluchtelingenwerk Nederland en Stichting WereldWijd, hebben hiervoor speciale terugkeerprojecten. Sinds kort loopt binnen de DT&V een pilot om rechtstreekse herintegratieondersteuning aan te bieden via het European Return and Reintegration Network (ERRIN). Bij alle partijen is het bedrag dat kan worden besteed even hoog: € 1.800 voor volwassenen en € 2.800 voor minderjarigen.

Maatwerkoplossingen

Tot slot kunnen IOM, ngo’s of DT&V specifieke (groepen) vreemdelingen bovenop de basisvertrek- en herintegratieondersteuning aanvullende ondersteuning bieden als extra prikkel om vrijwillig terug te keren. Dit gebeurt via maatwerkoplossingen in de vorm van casemanagement, begeleiding of extra financiële ondersteuning voor herintegratie. Zo kunnen gezinnen met minderjarige kinderen uit bepaalde herkomstlanden in aanmerking komen voor een financiële bijdrage van IOM van €3.000. Weigert een vreemdeling terug te keren, dan kan de DT&V overgaan tot gedwongen vertrek. In dat geval zijn de mogelijkheden voor herintegratieondersteuning beperkt en uitsluitend beschikbaar in natura.