EUAA en IND: ‘Nederland heeft voortrekkersrol’

Mirjam Oosting herinnert zich nog goed haar eerste missie voor de EUAA. De brandende zon boven het kamp in Griekenland, de kinderen die tussen de tenten door renden en de schrijnende verhalen van asielzoekers die ze te horen kreeg. ‘De realiteit van de asielzoekers komt daar heel dichtbij. Het was een intense ervaring die mijn kijk op ons werk bij de IND compleet veranderde.’ Ze heeft zich vanuit de IND al drie keer ingezet voor de EUAA.

IND op EUAA-missie

Mirjam werkt als begeleider in de Basisopleiding Asiel (BOA) en als hoor- en beslismedewerker. Samen met andere IND’ers zit ze in een internationale pool van experts die beschikbaar zijn voor operationele asielondersteuning aan een EU-lidstaat. Ze is inmiddels meerdere keren op missie geweest voor de EUAA: naar Griekenland, Malta en Cyprus. ‘Het is heel interessant om te zien hoe het op asielgebied in een ander land gaat, zeker in landen waar asielzoekers als eerste aankomen. Wat je ziet en hoort maakt een behoorlijke indruk.’

‘In Griekenland werkte ik echt op het kamp en zag ik de erbarmelijke omstandigheden waarin asielzoekers leefden. In Malta zaten asielzoekers de hele dag achter slot en grendel. Als ze naar een gehoor gingen, werden ze geboeid. Dat soort dingen maakt een asielzaak waarop je beslist ‘levend’ en intens. Ik heb veel geleerd van collega’s uit andere EU-lidstaten en zie hoe zij omgaan met de uitdagingen van deze tijd. Dat zorgt voor meer begrip voor elkaar.’

Permanente en operationele ondersteuning

De EUAA-missies van Mirjam zijn een voorbeeld van de operationele ondersteuning die de EUAA biedt aan EU-lidstaten die dat nodig hebben. Vaak gaat het om tijdelijke hulp bij het opvangen van asielzoekers en het behandelen van asielaanvragen. 

Daarnaast biedt de EUAA ook permanente ondersteuning. Die bestaat bijvoorbeeld uit trainingen, handleidingen en tools waarmee lidstaten hun asielbeleid kunnen vormgeven en uitvoeren. Ward Lutin, directeur Kenniscentrum Asiel bij de EUAA, weet daar alles van. Hij benadrukt het belang van deze ondersteuning voor een gelijkwaardig Europees asielsysteem. ‘De handleidingen en richtlijnen stellen we samen met EU-lidstaten op, zodat we tot een gemeenschappelijke standaard kunnen komen. Een goed voorbeeld daarvan is de ‘country guidance’. Deze tool geeft consistente richtlijnen die helpen bij het beslissen op asielaanvragen uit verschillende landen. Lidstaten hanteren daardoor dezelfde informatie en standaarden bij het beoordelen van asielaanvragen. De EUAA maakt ook analyses van asielsystemen in Europa en stelt rapporten op met aanbevelingen, zodat nationale asielsystemen kunnen “opliften” naar een Europees systeem. Daarmee komt een gelijke behandeling van asielzoekers steeds dichterbij.’

Goed georganiseerd in Nederland

Want die gelijke behandeling is er nog niet overal, heeft Mirjam ervaren. Tijdens haar missies realiseert ze zich hoe goed het Nederlandse asielsysteem eigenlijk in elkaar zit. ‘We hebben hier ook onze uitdagingen, maar als je het vergelijkt met landen als Griekenland, Malta en Cyprus, dan hebben we het in Nederland echt wel goed geregeld. We zijn beter georganiseerd en hebben een grondigere aanpak. Documenten worden in die landen bijvoorbeeld nooit onderzocht op echtheid en asielzoekers worden niet gescreend. Daarnaast kunnen we bij de IND makkelijk landeninformatie raadplegen en TOELT (Team onderzoek expertise land en taal – red.) vragen om specifieke informatie. Dat moet je daar allemaal zelf uitzoeken.’

Voortrekkersrol

De EUAA heeft die goed georganiseerde aanpak van Nederland ook opgemerkt en werkt graag samen met de Nederlandse asielketen. ‘Nederland speelt al jaren een prominente voortrekkersrol binnen de EUAA’, vertelt Ward. ‘Vooral op het gebied van training, kennisdeling en operationele ondersteuning. Nederland heeft uitgebreide asielervaring en de processen zijn er sterk ontwikkeld. Een goed voorbeeld van de samenwerking tussen de IND en de EUAA is de ontwikkeling van de eerder genoemde ‘country guidance’. Dat is nu één van de belangrijkste tools van de EUAA.’

EUAA-bijstand aan de IND

Waar de IND al langer met de EUAA samenwerkt op het gebied van training en EUAA-missies, heeft de EUAA dit jaar voor het eerst bijstand geleverd aan Nederland bij het uitvoeren van asielprocedures. Vijftien buitenlandse collega’s sloten in 2024 aan bij het project Bespoediging Afdoening Asiel (BAA) en werkten aan de gehoren van kansrijke Syrische aanvragers. Mede dankzij deze bijstand kon de IND dit jaar 18.000 extra asielaanvragen versneld afhandelen. De goede samenwerking levert dus voor beide organisaties veel op. 

EUAA in het kort

De EUAA is gevestigd op Malta en helpt EU-idstaten waarvan het opvang- en asielsysteem onder druk staat. Ook ondersteunt het agentschap landen bij de implementatie van EU-asielbeleid, ook wel het Common European Asylum System genoemd. Dit doet de EUAA onder andere door in lidstaten zelf hulp te bieden en tools en handboeken te ontwikkelen. En door het organiseren van workshops, thema-werkgroepen en trainingen.