Muziekcoaching: een moment om kwetsbaar te mogen zijn

Het verhaal van een Iraanse jongen, die een lange tijd niet naar school ging en veel slaapproblemen had, blijft COA-muziekcoach Julie Cosemans nog steeds bij: ‘Hij miste zijn moeder heel erg. Hij moest zijn land ontvluchten en heeft nooit afscheid kunnen nemen. Hij vertelde dat hij van muziek hield, en vroeger piano speelde. Samen bedachten we een lied voor zijn moeder. Hij belde zijn moeder en zong het lied voor haar. Dit gaf hem zoveel rust. Dat was erg ontroerend. Het gaat nu beter met hem en inmiddels gaat hij weer naar school.’

Andere laag

Julie begon vijf jaar geleden als amv-mentor op de COA-locatie in Cadier en Keer in Zuid-Limburg. ‘Als amv-mentor speelde ik af en toe gitaar met de jongeren in de gemeenschappelijke ruimte. Als we daar met z’n allen zaten en muziek maakten, kwamen de gesprekken op gang. Het waren gesprekken met een diepere laag dan in de formele gesprekken. Informeler. Zo vertelden zij meer over muziek uit hun land en vanuit daar over hun familie en wat ze meemaakten. Ik wilde hier meer mee.’ Inmiddels is ze sinds drie jaar fulltime muziekcoach. Een functie die ze samen met gedragswetenschappers, voogden en mentoren vormgaf, op basis van de amv-methodiek vanuit de muziekmethodiek. 

Tijdens de coaching krijgen de jongeren individuele sessies en groepssessies waarin een vertrouwensband centraal staat. Julie: ‘Jongeren vertellen tijdens muziekcoaching eerder wat hen bezighoudt én wat hen dwarszit. Hierdoor voorkom je een ophoping van spanning die zich kan uiten in een incident. De gesprekken met de muziekcoach en de fysieke ontlading van spanning, die ontstaat bij het maken van muziek, helpen hierbij. Samen met de mentoren en de voogd van jongeren kunnen we sneller een actieplan maken. Vertrouwelijkheid nemen we zeker in acht, maar als het gaat over veiligheid delen we zeker de signalen met een mentor of een voogd.’

Enrique Iglesias

De 17-jarige Sayed* speelt in Cadier en Keer met Julie het lied ‘Als het avond is’ van Suzan en Freek. Tijdens het interview is de Afghaanse Sayed nog verlegen maar hij leeft op als hij gitaar speelt, zijn nieuwe hobby sinds hij in de amv-opvang woont. ‘Het helpt tegen mijn stress en het maakt me rustig. En ik vind het gewoon leuk!’ Ook speelt Sayed tijdens zijn tweewekelijkse sessie vaak nummers van Enrique Iglesias. ‘Een snelle leerling’, noemt Julie hem. ‘Hij is erg getraumatiseerd, maar vertrekt hier altijd met een lach.’

Een universele taal

Een coachingtraject begint met een verzoek van de jongere, mentor of voogd. Vervolgens houdt de muziekcoach een intakegesprek, waarbij een tolk aanwezig is. Doel van het gesprek is om de relatie die de jongere tot muziek heeft te verkennen. ‘Muziek is een universele taal en verlaagt de drempel tot emotionele gesprekken. In het westen zijn we meer gewend om over onze gevoelens te praten dan in andere culturen’, aldus muziekcoach John Moonen in de amv-opvang in Eijsen-Margraten. Hij werkte eerder in Bosnië en Srebrenica om jongvolwassenen met secundaire traumatisering te coachen. Samen met Julie werkte hij de muziekmethode verder uit: ‘Wanneer we muziek maken, valt de formelere afstand van een mentorgesprek weg. En het is ook gewoon ontspanning. We bouwen aan een vertrouwensband. Dat helpt ons om de jongere beter te begrijpen.’

Niets competitiefs

De methodiek voor muziekcoaching én een start-up-toolkit om de functie landelijk op meerdere locaties uit te voeren, staan in de startblokken. ‘Muziek is iets bijzonder kwetsbaars’, aldus John. ‘Het raakt jongeren en verbindt hen. Als iemand hier in het Arabisch zingt over het gemis van zijn moeder en de andere jongens luisteren daar aandachtig naar, dan is dat bijzonder. Er is niets competitiefs aan muziek. Het staat voor steun en jezelf te durven laten zien.’

*Vanwege privacyredenen gebruiken we niet de echte naam van Sayed