Tekst Melanie Rijkers
Foto DTenV
Europese lidstaten kunnen voor het laten terugkeren van migranten gebruik maken van het EU Reintegration Programme (EURP). DTenV zet EURP sinds 2023 in, met de focus op terugkeerders naar Algerije, Gambia, Marokko, Nigeria en Somalië. Inmiddels zijn al 250 mensen begeleid via EURP.
Nederland heeft de afgelopen 17 jaar, in nauwe samenwerking met IOM Nederland en ngo’s, een systeem opgezet dat leidend is voor ondersteuning bij terugkeer. Dit is het voorbeeld geweest voor EURP. De komst van EURP is een belangrijke stap naar een meer gelijke uitvoering van terugkeerondersteuning binnen Europa. Actief gebruik van EURP is een van de speerpunten binnen de implementatie van het migratiepact. De samenwerking met de Internationale Organisatie voor Migratie (IOM) en ngo’s blijft bestaan, EURP komt hier als extra optie bij. Zo kunnen meer mensen zonder verblijfsrecht worden gestimuleerd om hun verantwoordelijkheid te nemen en mee te werken aan vertrek uit Nederland, gefinancierd door de Europese Unie.
Zouhair Najjar, senior adviseur bij DTenV, vindt dat de EU met EURP een grote stap zet naar meer eenheid in de hulp bij terugkeer naar landen van herkomst: ‘Wij bieden al jarenlang op verschillende manieren ondersteuning aan via IOM en ngo’s waarmee we goed samenwerken. Voor Nederland ontstaat daardoor met de toevoeging van EURP een unieke situatie. Naast DTenV kunnen ook IOM Nederland en ngo’s gebruik maken van EURP en de gemaakte afspraken met herintegratiepartners in het land van herkomst.’
Toekomstplan en begeleiding
De ondersteuning vanuit EURP is gericht op mensen die onrechtmatig in Nederland verblijven of de aanvraag tot asiel intrekken en willen terugkeren naar het land van herkomst. Het programma valt onder Frontex (de Europese grens- en kustbewakingsorganisatie) en startte enige jaren geleden onder de naam Joint Reintegration Services.
DTenV biedt via EURP hulp bij de voorbereiding van het vertrek, zoals het regelen van reisdocumenten en vliegtickets, en het opstellen van een toekomstplan. Direct na aankomst en gedurende het eerste jaar na terugkeer pakken de herintegratiepartners in het land van herkomst de begeleiding verder op. Deze hulp wordt uitgevoerd door IRARA, CARITAS, WELDO, ETTC, Life Makers Foundation Egypt en Micado Migration. Zij bieden voor Nederland ondersteuning in 27 landen van herkomst en dit aantal zal naar verwachting nog toenemen.
Zo zorgen zij voor eerste opvang, vervoer, hereniging met familie en geld voor de eerste levensbehoeften. Gedurende het eerste jaar na terugkomst begeleiden ze terugkeerders, waardoor mensen met meer zekerheid en ruimte voor verdere hulpvragen hun leven opnieuw kunnen vormgeven. Er is een budget voor hulp in natura, voor bijvoorbeeld huisvesting, onderwijs, loopbaanadvies en ondersteuning bij het opstarten van een klein bedrijf (zie kader onderaan deze pagina).
Interessante uitdaging
Momenteel biedt DTenV EURP actief aan bij terugkeerders naar Algerije, Gambia, Marokko, Nigeria en Somalië. Voor deze landen is gekozen omdat IOM hier minder actief is. Het aantal landen zal in de toekomst worden uitgebreid. Jos de Wit, manager van de afdeling Europese Samenwerking & Projecten bij DTenV waar EURP onder valt: ‘Het aantal EURP-terugkeerdossiers vanuit Nederland is in 2024 meer dan verviervoudigd ten opzichte van 2023. Dit is vooral te danken aan 27 toegewijde ambassadeur-regievoerders en een sterk veranderteam.’ Zijn collega, adviseur Mart van Schijndel, voegt toe: ‘We hebben er veel energie in gestoken om zichtbaar en toegankelijk te zijn in de organisatie.’
Het toepassen van EURP biedt niet alleen extra mogelijkheden, het is voor DTenV ook een interessante uitdaging. Want het betekent dat regievoerders nu ook zelf herintegratieondersteuning aanbieden en dit daadwerkelijk regelen en monitoren, in plaats van hiervoor te verwijzen naar IOM en ngo’s. Er wordt dus meer van de regievoerders gevraagd. Maar dit wordt als positief ervaren. Tess Kuijpers, regievoerder bij DTenV: ‘Fijn dat ik als regievoerder nu ook de volledige regie heb bij zelfstandige terugkeer naar land van herkomst en de vreemdeling wat kan meegeven, zodat iemand een toekomst in het land van herkomst kan opbouwen.’
Op de website van DTenV staat meer informatie over EURP voor vreemdelingen. Ook is per land beschreven welke mogelijkheden er zijn voor ondersteuning bij zelfstandige of gedwongen terugkeer. EURP heeft voor Nederland herintegratiepartners in Algerije, Armenië, Bangladesh, Democratische Republiek Congo, Egypte, Ethiopië, Gambia, Ghana, Guinee, India, Irak, Jordanië, Kameroen, Kazachstan, Kenia, Kirgizië, Marokko, Nepal, Nigeria, Pakistan, Palestijnse Gebieden, Somalië, Sri Lanka, Tadzjikistan, Tunesië, Turkije en Vietnam.
Een EURP-succes: duurzame terugkeer na 32 jaar in Europa
Onlangs is een 49-jarige Marokkaanse man na 32 jaar verblijf in Nederland met hulp van DTenV teruggegaan naar Marokko, waarbij gebruik is gemaakt van ondersteuning via EURP. Dankzij het programma heeft de man de beschikking gekregen over een motor met een laadbak, waarmee hij tegen betaling goederen kan vervoeren. Ondanks het feit dat hij nauwelijks kan lezen en schrijven, kan hij zo toch in zijn onderhoud voorzien.
De man was in het begin erg wantrouwig, maar de regievoerder wist na veel gesprekken zijn vertrouwen te winnen. De Marokkaan was bang dat de afspraken niet nagekomen zouden worden na zijn terugkeer. Uiteindelijk was hij gerustgesteld, dankbaar en zelfs enthousiast: trots stuurde hij een foto.
Aanmelden VreemdelingenVisie
Wil je de VreemdelingenVisie voortaan in je mailbox ontvangen? Meld je dan aan bij de redactie en je krijgt een bericht als er een nieuwe editie van VreemdelingenVisie is gepubliceerd.
