Samen aan de slag voor het Europese Asiel- en Migratiepact

DTenV

‘We proberen zoveel mogelijk samen op te trekken met de andere ketenpartners, want je moet het samen doen. Het is echt teamwork’, zegt Astrid, die als projectleider bij DTenV met haar team de invoering van het migratiepact in goede banen moet leiden. ‘De urgentie is er bij alle ketenpartners. We zijn ervan overtuigd dat het pact ons gaat helpen en dat maakt ook dat je gemotiveerd bent om de dingen aan te pakken, ook al is het soms ingewikkeld.

‘Een van de belangrijkste veranderingen is het nieuwe Dublin. Wat dat inhoudt? De regel dat het land waar de aanvrager is geregistreerd, de aanvrager moet terugnemen als diegene toch is doorgereisd. Deze regel geldt nu ook, maar wordt in het migratiepact beter uitvoerbaar. Hierdoor kunnen we Dublinclaimanten sneller overdragen. Daarnaast loont het straks veel minder als mensen onderduiken of niet meewerken aan de overdracht. In het migratiepact kan de overdrachtstermijn dan worden verlengd met drie jaar. De verwachting is dat het percentage aantoonbaar vertrek van Dublinclaimanten hierdoor zal toenemen.

‘Waarschijnlijk zullen aan Dublinclaimanten vaker vrijheidsbeperkende maatregelen worden opgelegd. Als er een risico is dat iemand onderduikt, is dat onder het pact een nieuwe grond om mensen te beperken in hun bewegingsvrijheid. Het niet houden aan een vrijheidsbeperkende maatregel kan reden zijn om een Dublinclaimant in bewaring te stellen. Hiervoor is een extra bewaringsgrondslag gekomen. We hebben straks dus ook meer plekken nodig voor mensen die eventueel in detentie moeten als zij zich niet aan hun wettelijke verplichtingen hebben gehouden. We denken nu na over hoe we dat gaan organiseren.

‘Ik zie echt kansen om betere resultaten te halen, want het pact geeft ons meer handvatten om daadwerkelijk tot terugkeer te komen. Collega’s zijn daar enthousiast over omdat ze in ieder geval het gevoel hebben dat ze straks succesvoller in hun werk zijn. Door hier als projectleider mee bezig te zijn, leer ik veel over het migratiepact, DTenV en de hele migratieketen.

COA

‘Voor Nederland en Europa is het pact een mogelijkheid om de opvang van asielzoekers wat meer te harmoniseren. Om die wat meer gelijk te krijgen met elkaar en daar in kleine stapjes naar toe te groeien,’ vertelt Alexandra Nuijen, projectleider Migratiepact bij het COA.

‘We zijn druk bezig. We hebben alle uitvoeringsconsequenties in kaart gebracht en werken in deelprojecten aan de verschillende thema's. Het spannende moment wordt de besluitvorming: welke richting kiezen we en welke besluiten nemen we om het pact echt te kunnen implementeren? We hebben niet alleen veel ambitie met het pact, wij zijn ook heel positief over de invoering. We liggen op schema en hebben juni 2026 goed op ons netvlies.

‘Onze moeilijkste taak is om voor de Dublin-claimanten ergens in Nederland een of meerdere geschikte onderdaklocaties te vinden. Ook moeten we uitwerken hoe het regime op zo’n locatie in de toekomst moet werken. Wat zijn de vrijheidsbeperkende maatregelen die daar gaan gelden? Hoe zit het met het leefgeld? Welke begeleiding bieden we op zo'n locatie? Dit is de grootste verandering: een compleet nieuwe vorm van onderdak. Een vraagstuk dat we samen met de keten oppakken. Maar ook de nieuwe wettelijke verplichting om binnen 30 dagen een individuele beoordeling van bijzondere opvangbehoeften uit te voeren is voor ons werk belangrijk. Nu hebben we al veel aandacht voor kwetsbare groepen en worden signalen van kwetsbaarheid opgepikt maar de nieuwe werkwijze binnen het pact biedt ook een kans om aanpassingen te doen in onze huidige werkwijze. 

‘Het is voor iedereen wel spannend hoe de toekomst eruit komt te zien als het pact daadwerkelijk gaat werken zoals bedacht. Welke gevolgen heeft dit voor de instroom? En dus voor de inrichting van het opvanglandschap?  

Het is een complex onderwerp, maar ik vind het leuk om die puzzel te leggen. Wat dat voor mij betekent? Schakelen op de inhoud, meedenken met collega’s in de hele keten, het proces managen én zorgen voor draagvlak.’

IND

‘Er moet voor juni 2026 heel veel gebeuren. Het is een grote uitdaging om in korte tijd allerlei aanpassingen te doen. Maar aan de andere kant is het ook een kans om het asielproces efficiënter en slimmer in te richten. We kunnen alle processen opnieuw ontwerpen, en dat is juist het mooie aan het migratiepact. Je krijgt de kans om met een frisse blik naar een proces te kijken en het beter te maken. Een betere en efficiëntere procedure is goed voor de medewerkers en voor de aanvragers,’ zegt Daniëlle van der Heijden, plaatsvervangend directeur Dienstverlenen en business-owner van het ontvangen en voorbereiden van de asielaanvraag. Ze is in die rol betrokken bij de implementatie van het migratiepact.

‘We liggen op schema. We zijn druk bezig met de voorbereiding op de veranderingen die het pact meebrengt in onze primaire processen. Dan moet je denken aan de wijzigingen in het proces, de benodigde ondersteuning van de informatievoorziening en de logistiek. We werken met een dedicated groep mensen vanuit alle disciplines binnen de IND samen hieraan. Dat geeft focus en zorgt voor de juiste urgentie. Zo zorgen we ervoor dat we op 12 juni 2026 een goed werkend proces hebben.

‘Er komt voor de IND ook nieuw werk bij. We zijn dadelijk een van de screeningsautoriteiten waardoor we verantwoordelijk zijn voor de identiteitsbepaling, de registratie van de aanvrager in onze en de internationale systemen als de aanvrager zich in Nederland meldt.

‘De bedoeling is dat we tot begin volgend jaar gebruiken om onze IV voorziening voort te brengen en te testen, maar ook om mensen te werven en op te leiden voor de taken die we erbij krijgen.’

‘Wat het voor de IND ingewikkeld maakt, is dat we naast de invoering van het migratiepact ook te maken hebben met de veranderingen van de asielwetten. Voor de IND is het belangrijk dat deze veranderingen tegelijk worden ingevoerd, omdat het anders veel extra werk oplevert. Daarom hebben we hier onlangs nog op aangedrongen in het rondetafelgesprek met de Kamercommissie.’