Samenwerken bij voorlichting aan ‘derdelanders’ uit Oekraïne

Binnen het remigratiebeleid ontvingen derdelanders die aan de voorwaarden voldeden € 5.000 per persoon aan financiële ondersteuning, als zij zich vóór 1 januari 2023 aanmeldden bij de DT&V en Nederland daarna binnen één maand verlieten om terug te gaan naar hun land van herkomst. Tussen 1 januari en 5 maart was dit bedrag € 2.000 per persoon. De DT&V nam contact op met de Vereniging Nederlandse Gemeenten (VNG), VWN en de Immigratie- en Naturalisatiedienst (IND), om de voorlichting over het beleid af te stemmen. Via de websites van deze organisaties werd verwezen naar de DT&V. Ook het Rode Kruis verwees mensen door. Daarnaast organiseerde de DT&V voorlichtingsbijeenkomsten op de opvanglocaties.

Voorlichting

Kristina was een van de regievoerders die de voorlichting vanuit de DT&V coördineerde voor Friesland en Overijssel. Niet-Oekraïners die zijn gevlucht uit Oekraïne zijn een groep waar de DT&V niet direct zicht op heeft. Daarom ging zij met haar collega’s op zoek naar manieren om derdelanders te informeren over het beleid. ‘We kwamen al snel uit bij VluchtelingenWerk Nederland (VWN). Zij waren al bezig met voorlichting aan derdelanders in gemeenten, omdat er veel vragen leefden over wat er na 4 maart zou gaan gebeuren (zie kader – red.). Wij zijn daar als DT&V toen bij aangehaakt. Bij de voorlichting gaf VluchtelingenWerk aan het eind van de presentatie informatie over het remigratiebeleid. Daarbij verwezen ze naar mij voor vragen. Dat ik Russisch spreek, hielp daar ook bij, want dat is naast Engels voor veel derdelanders de voertaal.’

Op tijd beginnen

Sonja de Ridder, stafmedewerker Oekraïne Noord-Nederland bij VWN, vertelt dat het vraagstuk van de derdelanders uit Oekraïne al langer de aandacht had. ‘We organiseren spreekuren op de gemeentelijke opvanglocaties voor mensen uit Oekraïne en zijn ook bij het wekelijkse overleg van de Veiligheidsregio’s. Gemeenten kwamen met vragen naar ons toe. Toen afgelopen zomer het besluit viel om derdelanders uit Oekraïne met een tijdelijke verblijfsvergunning niet meer onder de bescherming van de Richtlijn Tijdelijke Bescherming (RTB) te laten vallen, zijn wij daar meteen op gaan voorsorteren. We hebben eerst gewacht tot er meer duidelijkheid zou komen. Maar hebben op een gegeven moment de knoop doorgehakt om voorlichtingsbijeenkomsten voor te bereiden. Want het is belangrijk om mensen op tijd te vertellen wat hun opties zijn, willen ze nog de kans hebben om bijvoorbeeld een visum aan te vragen om daarmee in Nederland te kunnen blijven.’

Eerlijk en feitelijk

In de voorlichting wilde De Ridder de financiële ondersteuning voor terugkeer graag meenemen. ‘Ik ben voor eerlijke informatievoorziening en het is mooi om daarbij samen te werken met de DT&V. Maar financiële ondersteuning om terug te gaan, is niet het enige pad. Iemand moet voor zichzelf beslissen wat voor hem of haar het beste is. Dat is per individu verschillend. Wij zijn onafhankelijk en geven een feitelijk en neutraal beeld van de verschillende toekomstperspectieven. Bovendien: als de conclusie is dat legaal verblijf in Nederland niet realistisch is, dan zullen derdelanders die conclusie eerder trekken op basis van informatie van ons als neutrale partij.’ VWN vond het ook heel belangrijk dat de DT&V zelf een presentatie gaf na de voorlichting van VWN. Sonja de Ridder: ‘Wij willen dat duidelijk is dat VWN geen overheidsorganisatie is.'

Dankbaar

Voor de voorlichting was veel belangstelling. Kristina: ‘Er waren bijvoorbeeld veel vragen over het krijgen van een werkvergunning. Verder vroegen mensen vaak of ze in de toekomst nog wel naar Europa konden reizen als ze gebruik zouden maken van het remigratiebeleid. Ook waren er veel praktische vragen, bijvoorbeeld over hoe ze het geld zouden krijgen.’ Uiteindelijk kwamen de meeste aanvragen eind december binnen, net voor het terugkeerbedrag veranderde naar € 2.000 per persoon. Kristina: ‘Mensen hebben best lang gewacht met vertrekken, zodat ze nog zolang mogelijk konden werken.’ Voor de DT&V betekende dit alle hens aan dek. Op de dagen dat er vertrekken waren, hielpen regievoerders op Schiphol mensen om bij het vliegtuig te komen. Eenmaal door de grenscontrole van de Koninklijke Marechaussee namen medewerkers van de afdeling Boekingen van de DT&V het over om het geld te overhandigen. Volgens Kristina toonden veel terugkeerders zich dankbaar. ‘Vaak belden ze me omdat ze nog vragen hadden. Dan gaven ze aan blij te zijn dat we ze snel aan een ticket konden helpen en geld meekregen.’ In totaal verlieten op deze manier bijna 450 derdelanders Nederland.

Reguliere terugkeerondersteuning

Derdelanders uit Oekraïne die nu nog ondersteuning willen bij terugkeer naar het land van herkomst of een land buiten de Europese Unie, kunnen gebruikmaken van de reguliere terugkeerondersteuning zoals die ook voor asielzoekers geldt. Hiervoor kunnen zij contact opnemen met de IOM Nederland via www.iom-nederland.nl.