Naar duurzame asielopvang

Gasloze opvanglocaties, carpoolende medewerkers en efficiënter vervoer van asielaanvragers van en naar de IND-locaties. De hele asielketen werkt aan duurzaamheid, net als de andere onderdelen van JenV. ‘We werken slim en effectief met elkaar samen in het JenV-programma voor meer duurzaamheid,’ zegt programmamanager Bas Claasssen. ‘We hebben een programma ingericht waarin alle grote JenV-organisaties kunnen samenwerken om verduurzaming eenduidig aan te pakken. Hierdoor kunnen we slim en effectief met elkaar samenwerken.’ 

In 2019 tekenden ruim 100 partijen, waaronder overheden, maatschappelijke organisaties en het bedrijfsleven, het Klimaatakkoord; een pakket aan maatregelen waarmee Nederland de COշ-uitstoot moet halveren. ‘Organisaties als DJI, COA, IND en OM moeten met de beperkte middelen slim samenwerken. Duurzaamheid bij ons gaat over meer dan alleen COշ. Het gaat ook over mensenrechten, inclusie en biodiversiteit. De urgentie om te verduurzamen is hoog. Het is 2 over 12. We lopen achter de feiten aan, dus we moeten op alle gebieden versneld verduurzamen: COA-panden, de materialen die we uitdelen en de inkoop. Er is maar één weg. En dat is de duurzame weg.’

Minder, slimmer, groener

Ashnie Bisalsingh, verantwoordelijk voor duurzaamheid bij de IND, ziet dat de aandacht voor het onderwerp toeneemt: ‘In 2023 stond het thema prominenter in de ambities in het jaarplan van de IND. En dit jaar is duurzaamheid onderdeel van de jaardoelen geworden. De ontwikkeling is nu echt gaande!’

Ashnie erkent dat het in een asielcrisis moeilijk is om prioriteiten te stellen. ‘Onze prioriteit gaat naar mensen. Mensen sliepen buiten, er zijn lange wachttijden. Maar de duurzaamheidsopgave ligt er. We moeten onze voetafdruk minimaal halveren. Daarom brengen wij in kaart welke impact onze diensten hebben op het milieu. Minder, slimmer en groener is daarbij het vertrekpunt. Minder vervoersbewegingen bijvoorbeeld. Slimmer werken aan verbeteren van onze primaire processen. En een mooi voorbeeld van groener is dat bij de herinrichting van Ter Apel ook biodiversiteit als aandachtspunt is meegenomen. We willen duurzaamheid onderdeel maken van ons denken en werken, processen richten we duurzaam in en problemen lossen we duurzaam op. We zijn vaker met duurzaamheid bezig dan we beseffen, omdat we kijken hoe we onze operationele processen kunnen verbeteren. Efficiënt werken dus. En daar werken de collega’s dagelijks aan.’

Zo onderzoekt de IND samen met het COA hoe zij vervoersbewegingen kunnen verduurzamen. ‘Hoe kunnen we duurzaam cliëntenvervoer in de Nederlandse asielketen realiseren?’, aldus Ashnie. ‘Dit is een proces dat beide partijen raakt. De asielzoekers die in COA-opvanglocaties wonen, moeten op bepaalde momenten reizen naar IND-locaties om hun interview af te nemen. Daar komt veel bij kijken, zoals taxivervoer, aanwezigheid van advocaten, tolken, planningen en begeleiding.’ Ook zette de IND subsidie van JenV in voor een pilot met e-bikes voor het woon-werkverkeer van medewerkers op korte afstanden. ‘Het was vooral een succes op onze locaties in Den Haag en Den Bosch’, aldus Ashnie. ‘Er komt waarschijnlijk dit jaar een vervolgpilot, met name voor de wat langere afstanden. Denk aan oplossingen als fietsen als last mile, waarbij het laatste stuk van de reis met de fiets wordt afgelegd, collectief vervoer en carpoolen.’

Top 5 uitstoters

Als interim strategisch adviseur duurzaamheid bij het COA zegt Rowena Achterkamp dat het naast het verduurzamen van opvanglocaties vooral gaat over toekomstbestendige asielopvang. ‘We moeten sowieso verduurzamen voor het wooncomfort van onze bewoners. Onlangs is azc Gilze, een oude kazerne, gerenoveerd en herontwikkeld. Zo is het gebouw van het gas af. Onze locaties in Burgum, Delfzijl en Maastricht zijn compleet nieuw en duurzaam.’

Het COA staat in de top 5 van grootste COշ-uitstoters binnen JenV. ‘We moeten actief bijdragen waar we kunnen’, aldus Rowena. ‘Zo verbruiken de opvangschepen erg veel stroom. De uitstoot is gigantisch en de kosten zijn enorm. Door het toenemende aantal noodopvanglocaties, is het lastiger om vooruit te plannen. Daarom streven we naar locaties voor een lange termijn. Stabiele opvang is beter voor de financiën en het milieu.’

En wie wil verduurzamen, moet soms ook experimenteren. Dat is de boodschap van Bas. ‘Als rijksoverheid moeten we slim samenwerken. Het is van belang dat bestuurders ruimte bieden voor experimenten. Zo kunnen we pionieren en innoveren.’